یک زمستان سخت در راه است! - مجله سی نوا

اشپیگل در این رابطه می نویسد: یک سال قبل، جهان نسبت به پدیده شیوع ویروس کرونا و مقابله با آن تا حد زیادی خوش بین بود. کارشناسان و متخصصان بیماری های عفونی، ایده هایی روشن مبنی بر اینکه چطور به بهترین وجه می توان با شیوع ویروس کرونا مقابله کرد و یا حتی آن را شکست داد ارائه می کردند.

آنتونی فائوچی ویروس شناس مشهور آمریکایی در جریان مصاحبه ای در آگوست سال 2020 به اشپیگل گفت: اگر ما نوعی از واکسن کرونا را دریافت کنیم که تا 70 درصد از اثربخشی برخوردار باشد و ما آن را با برخی رویه های مناسب در حوزه های بهداشت و درمان هم همراه سازیم، من فکر می کنم که می توانیم به نحو خوبی کنترلِ پاندمی ویروس کرونا را ظرف یک سال به دست گیریم.

با این همه ما اکنون واکسن های بسیار کاراتر و موثرتری را داریم و آن ها خیلی زودتر از آنچه فکر می کردیم وارد بازار های مصرف شده اند. با این همه، ویروس کرونا و سویه های نو آن همچنان ظهور پیدا می کنند و خوش بینی ها مبنی بر به کنترل درآوردن شیوع این ویروس از طریق انسان را به چالش می کشند. ویروس کرونا به مراتب بیشتر از آنچه که متخصصان انتظار داشتند، جهش پیدا کرد و واگیرتر شد و به چالشی اساسی علیه واکسن های موجود تبدیل شد.

به گزارش خبرنگاران، در شرایط فعلی سویه دلتا، به اصلی ترین و غالب ترین سویه ویروس کرونا در جهان تبدیل شده است. این سویه قادر است از یک فرد، به شش الی هفت فرد (در نبودِ رعایت پروتکل های بهداشتی) انتقال پیدا کند. این آمار تقریبا حاکی از این است که سویه دلتا از قدرت انتقال بیش از دو برابری در مقایسه با ویروس اصلی و اولیه ویروس کرونا که در سال 2020 ظهور و توسعه پیدا کرد، برخوردار است. البته که واکسن های موجود هم تا حد زیادی مقاومتِ قابل توجهی را در برابر ابتلا به ویروس کرونا ایجاد می کنند. با این حال، میزان مراقبتی که این واکسن ها ایجاد می کنند تا حدی کمتر از مقاومت و مراقبتی است که در برابر ویروس اولیه کرونا ایجاد می کردند.

یک زمستانِ سخت

در شرایط فعلی، با توجه به ظهور سویه های نو ویروس کرونا، تا حد زیادی امید ها دال بر اینکه در فصل پاییز به ایمنی دسته جمعی برسیم تضعیف شده اند. اکنون شاهد اوج گیری مجدد تعداد مبتلایان به ویروس کرونا در اقصی نقاط جهان هستیم. لوتار ویلر رئیس انیسیتو رابرت کُخ آلمان (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آلمان) می گوید: اگر ما سطح واکسیناسیون را به نحو قابل ملاحظه ای افزایش ندهیم، امواجِ آینده شیوع ویروس کرونا می توانند فاجعه بارتر و سهمگین تر باشند.

درست به همین دلیل است که بسیاری معتقدند زمستانِ دومِ شیوع ویروس کرونا در جهان، زمستانی سخت و چالشی خواهد بود. زمستانی که هیچکس نمی تواند حدس بزند در آن چه اتفاق هایی خواهد افتاد. آنچه که در ادامه راه اتفاق می افتد، تا حد زیادی به فرایند واکسیناسیونِ ویروس کرونا بستگی دارد با این حال به این مساله هم مرتبط است که ویروس کرونا چگونه جهش پیدا می کند.

حتی برای ویروس شناسان برجسته جهان نظیر اِما هادکرافت از دانشگاه بِرن، انجام پیش بینی در مورد آینده ویروس کرونا، کاری عبث و بی فایده است. وی تاکید می کند که ما در شرایط فعلی، در موقعیتی نیستیم که بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم که ویروس کرونا چگونه جهش پیدا می کند. این ویروس همچنان ما را شگفت زده می کند. هیچ کس انتظار نداشت که ویروس کرونا جهش هایی را که تا به امروز از خود نشان داده، به ثبت برساند.

این مساله تا حدی می تواند به این دلیل باشد که سویه دلتای ویروس کرونا از این قابلیت برخوردار است که به محض بیمار کردن یک فرد، خیلی سریع تکثیر شود.

با این حال حتی توالیِ ژنومی یک سویه نوِ در حال ظهور، اطلاعات بسیار کمی را به ما در مورد اینکه ساختار جهشیِ ویروس کرونا به چه شکل است، می دهد. برای مثال، سویه C.1.2 که ابتدا در آفریقای جنوبی ظهور پیدا کرد، در نگاه اول خیلی تهدیدکننده به نظر می رسید. این سویه به شدت از قابلیت جهش برخوردار بود. بیشتر از هر جهش ویروس دیگری در جهان. متخصصان به طور خاص تاکید داشته اند که این سویه، بین 44 تا 59 سویه پس از ویروس اصلی کرونا که برای نخستین بار از ووهان شیوع پیدا کرد را در بر می گیرد.

با این حال اینطور به نظر نمی رسد که سویه C.1.2 اکنون بتواند جایِ سویه دلتا را بگیرد. تولیو دی اولیویرا از دانشگاه دوربان آفریقای جنوبی می گوید: سویه دلتا جهش های نسبتا کمی دارد. اما همچنان می تواند از سویه C.1.2 قوی تر باشد.

سویه های خطرناک تری را در ادامه راه خواهیم دید

آنچه تا به امروز گفتیم به این معنا نیست که سویه دلتا تا ابد سویه غالبِ ویروس کرونا باقی خواهد ماند. به دلیل اینکه فرایند واکسیناسیون کرونا در جهان با سرعت مناسبی طی نمی شود، احتمالا سویه های خطرناک تری را در ادامه راه خواهیم دید.

بر اساس تحقیقاتی که اخیرا محققان دانشگاه هاروارد انجام داده اند، در شریط کنونی احتمال اینکه سویه های واگیردار تری در مقایسه با سویه دلتا ظهور کنند، کاملا وجود دارد. سویه هایی که عملا می توانند عفونی تر از سویه دلتا باشند و کارایی واکسن ها را هم تا حد زیادی کاهش دهند. در این جهت تنها با توسعه فرایند واکسیناسیون و رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی است که می توان از ظهور و توسعه یکچنین سویه هایی جلوگیری کرد.

در این جهت، رفتار های مراقبتی در برابر شیوع ویروس کرونا هم بسیار مهم هستند. مثلا در کشوری نظیر انگلیس که آمار های واکسیناسیون به شدت بالا هستند، با این حال دولت این کشور تا حدی نظارت ها جهت رعایت پروتکل های بهداشتی را در این کشور کاهش داده و حتی پس از افزایش آمار واکسیناسیون در انگلیس، روزی را به نام روز آزادی اعلام کرده است (آزادی از ویروس کرونا). این مساله موجب شده تا بار دیگر انگلیس و کشور های دیگر جهان که با آن ارتباط دارد تا حدی با شیوع ویروس کرونا روبرو شوند.

نباید فراموش کرد که صرفِ انجام واکسیناسیون قادر به کنترل فرایند شیوع ویروس کرونا نیست. مخصوصا کشور هایی که فرایند واکسیناسیون در آن ها به آرامی انجام می شود. اینکه ویروس کرونا تا چه میزان می تواند جهش پیدا کرده و عفونی باشد، هنوز سوالی است که پاسخی به آن داده نشده است. با این حال، کارشناسان و متخصصان بر این باورند که هنوز جایِ زیادی برای تشدید فرایند عفونی شدن و جهش یافتن ویروس کرونا وجود دارد که ما هنوز به آن نقطه نرسیده ایم. نباید فراموش کرد که یک ویروس بسته به شرایط زمانی و مکانی مختلف، می تواند خطرناک تر شود. این تصور که نقطه ای معین در جهش ویروس ها وجود دارد (نقطه سرانجام) که آن ها دیگر به افرادی که میزبانشان می شوند آسیب نمی زنند، تنها یک اشتباهِ تئوریک است.

امکان دارد سویه هایی نو از ویروس کرونا ظاهر شوند که به شدت در برابر واکسن های فعلیِ این ویروس، مقاوم باشند. در این زمینه به طور خاص به این نکته اشاره می شود که اگر پروتئینِ موجود در ویروس کرونا، لایه ای نامرئی همچون برخی سلول های سرطانی ایجاد کند، احتمال اینکه واکسن های کنونی بی اعتبار شوند، کاملا وجود دارد. با این حال تمامی این مسائل هنوز حدس و گمان هستند.

با این همه، با توجه به اینکه هنوز درمانی قطعی و واکسنی که از 100 درصد کارایی جهت مقابله با ویروس کرونا برخوردار باشد تولید نشده، برخی متخصصان اینگونه استدلال می کنند که در شرایط فعلی، هیچ درمان موثری برای ویروس کرونا وجود ندارد. از این رو انتظار می رود که این ویروس برای سال ها با ما باشد.