گوش هایتان را در بزرگراه ها بگیرید! - مجله سی نوا

خبرنگاران/ راحله عبدالحسینی: درست است که آلودگی هوا همچنان صدرنشین مسائل اجتماعی پایتخت است اما نباید از مسائل مهم دیگری مانند آلودگی صوتی غافل شد که اگر اثر مخربش بر سلامت ما بیشتر از آلودگی هوا نباشد خیلی هم کمتر نیست. بر هم خوردن چرخه محیط زیست پایتخت و کوچ پرندگانی که روزگاری آرامش را به تهرانی ها هدیه می داد از آثار زیانبار دیگر آلودگی صوتی است. با اینکه ما می توانیم به صداهای بلند و ناهنجار عادت کنیم اما واقعیت این است که صدا یک عامل خستگی به شمار می آید و علاوه بر بیماری های جسمی باعث کاهش بازدهی شغلی، پرخاشگری و دیگر اختلالات روحی می گردد. برای کاهش یا برطرف این پدیده ناهنجار نصب دیوارهای صوتی در بزرگراه ها، کاشت درختان به صورت متراکم، جایگزینی خودروهای فرسوده با نو و کوچ صنایع آلاینده از کلان شهر تهران اجرا می گردد.

جیغ بنفش زیر گوش

آلودگی صوتی در کنار بزرگراه ها و زیر پل ها به بیشترین میزان خود می رسد. خوشبختانه در محله های پهنه شمال واحدهای صنعتی آلاینده صوت مثل آهنگری، نجاری و ... فعال نیست و همین باعث می گردد شهروندان ساکن در محله ها با آلودگی صوتی از این دست روبه رو نباشند. اما همسایگی با بزرگراه ها و خیابان های عریض و طویل معضل آلودگی صوتی را تشدید می نماید. متهمان ردیف اول آلودگی صوتی در محله ها خودروها و موتورسیکلت ها هستند که به عنوان منابع سیار آلودگی صوتی شناخته می شوند. خودروهای فرسوده یا خودرویی که اگزوزش دستکاری شده به مراتب آلودگی صوتی بیشتری دارد.

خیابان های پرسروصدا

ایستگاه های سنجش و پایش صوت در مناطق مختلف تهران نصب شده تا میزان آلودگی صوتی در ساعت های مختلف را نشان دهد. الهام کریمی کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران معتقد است: یک ایستگاه در یک نقطه از منطقه به تنهایی نمی تواند نماینده خوبی برای سنجش میزان آلودگی صوتی در کل منطقه باشد. طبق اندازه گیری های شرکت کنترل کیفیت هوا میانگین تراز صوتی بزرگراه ها در طول روز بین 70 تا 80 دسی بل است و طبق اطلاعات سازمان فناوری اطلاعات 70 درصد از کاربری های مجاور بزرگراه های شهر تهران کاربری مسکونی است. درحالی که استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست برای این مناطق در طول روز 55 دسی بل و استاندارد در طول شب 45 دسی بل است. بنابراین می توان گفت که در بزرگراه های تهران آلودگی صوتی بین 15 تا 25 دسی بل بالاتر از حد استاندارد است.

با دانستن این اعداد و ارقام سراغ ایستگاه های سنجش آلودگی صوتی می رویم. در تجریش و اقدسیه، ایستگاه سنجش آلودگی صوتی نصب شده است. طبق برآورد شرکت کنترل کیفیت هوا، ایستگاه اقدسیه با کاربری تجاری- مسکونی، میانگین تراز صوتی در دوره زمانی روز را 02/60 دسی بل و در شب 11/59 دسی بل نشان می دهد. این اعداد به ترتیب برای ایستگاه تجریش 04/69 و 69/66 است. جدول اعداد و ارقام برای ایستگاه آریاشهر و میدان صنعت در منطقه 2 حدود 68 دسی بل در روز و 65 دسی بل در شب است. ایستگاه حکیم میانگین تراز صوتی در دوره زمانی روز را 11/75 دسی بل و در شب 90/72 دسی بل نشان می دهد. برای ایستگاه میرداماد در منطقه 3 به ترتیب 61/67 دسی بل و 81/64 دسی بل ثبت شده است. به جز ایستگاه منطقه 2 که کاربری مسکونی دارد بقیه ایستگاه های ذکر شده دارای کاربری تجاری - مسکونی هستند و استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست برای این مناطق در طول روز 60 دسی بل و استاندارد در طول شب 50 دسی بل است.

در نقشه های تراز آلودگی صوتی منطقه یک، بزرگراه های چمران، مدرس، صدر، بابایی، امام علی (ع)، خیابان های ولی عصر (عج)، قیطریه، دیباجی شمالی و پاسداران آلودگی صوتی بالاتر از حد استاندارد بافت مسکونی یعنی 55 دسی بل دارند.

بخش زیادی از شبکه بزرگراهی منطقه 3 از جمله صدر، مدرس، حقانی، همت، رسالت، کردستان، نیایش و خیابان های آفریقا، ولی عصر (عج)، سئول، شریعتی، پاسداران و بلوار میرداماد و آفریقا آلودگی صوتی بالاتر از استاندارد بافت مسکونی دارند. آلودگی صدا تا محدوده 75 تا 80 دسی بل معمولاً فقط آزاردهنده است و موجب بروز تأثیرات روحی و روانی مانند سردرد، سرگیجه، اختلال خواب، کاهش تمرکز و ناراحتی های عصبی می گردد؛ اما صوت بیش از 85 دسی بل روی جسم و به ویژه اندام شنوایی تأثیر مستقیم دارد و در مدت زمان طولانی باعث ایجاد مشکل در شنوایی، افزایش فشارخون، بیماری های قلبی و عروقی خواهد شد.

دیوار صوتی و کاهش آلودگی صوتی

یکی از شناخته شده ترین راه چارهها برای کنترل آلودگی صوتی در جهت نصب دیوارهای صوتی است. حسین شهید زاده مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا می گوید: دیوارهای صوتی با توجه به موادی که در آن به کار رفته می توانند بین 10 تا 15 دسی بل آلودگی صوتی را کاهش دهند. به شرطی که نکاتی در آن رعایت شده بود. نخستین مورد ارتفاع دیوارهای صوتی و ساختمان های بلندمرتبه است. طبقات بالاتر از دیوارهای صوتی از آلودگی صوتی مصون نیستند. دومین نکته رعایت فاصله مناسب ساختمان ها از دیوار صوتی است. هر دو طبقه بزرگراه صدر واقع در مناطق 3 و یک در پهنه شمال پایتخت به دیوار صوتی مجهز شده تا آلودگی صوتی ناشی از حجم زیاد تردد خودروها و ترافیک را کاهش دهد. دیوارهای صوتی بزرگراه صدر به شکل منحنی است. شکل منحنی نسبت به شکل قائم، طول مسافت موج را تا رسیدن به ساختمان های اطراف بزرگراه بیشتر افزایش می دهد. دیوارهای صوتی در بزرگراه های کردستان، چمران، حکیم، صیاد شیرازی، آزادگان، شهید خرازی، شیخ فضل الله نوری، یادگار امام (ره) و بزرگراه طبقاتی صدر نصب شده است.

چند راه چاره

برای کاهش شدت آلودگی صوتی، متناسب با مشخصات هر محل می توان از روش های گوناگونی سود برد. به گفته کریمی، کارشناس صوت شرکت کیفیت هوا یکی از روش های بسیار متداول استفاده از پنجره های چندجداره استاندارد است: مبحث 18 مقررات ملی ساختمان درباره عایق بندی و کنترل صدا با دوجداره کردن پنجره ها، جانمایی مناسب اتاق ها نسبت به خیابان و استفاده از مواد عایق صوت در بدنه ساختمان هاست که اجرای این قانون برعهده معاونت شهرسازی و معماری و سازمان نظام مهندسی است . رعایت این مبحث به ویژه در پلاک های مجاور بزرگراه ها می تواند بر کاهش شدت صوت دریافتی مؤثر باشد. طراحی ساختمان ها باید به گونه ای باشد که اتاق های خواب و مطالعه رو به خیابان پرتردد یا منبع آلودگی صوتی نباشد. در نظر دریافت فاصله مناسب بین مناطق مسکونی و بزرگراه و استفاده از پوشش گیاهی با تراکم و ارتفاع مناسب در این فاصله، نصب دیوارهای صوتی، محدودیت سرعت و استفاده از آسفالت متخلخل از جمله مواردی است که می تواند به کاهش آلودگی صوتی یاری کند.