شاهرخ تیموری؛ جمیع اضداد

به گزارش مجله سی نوا، چون شاهد تبعات نامطلوب یورش های خونین و توفانی پدر بود، خود را در ترمیم خرابی های ناشی از تاخت و تاز های پدر موظف می یافت و از اینکه با تاخت و تاز های مجدد و مکرر خرابی های تازه ای در اطراف قلمرو خویش به وجود آورد، احتراز داشت.

شاهرخ تیموری؛ جمیع اضداد

مرتضی میرحسینی| کشمکش جانشینان تیمور لنگ که کمی بعد از مرگش شروع شد، قلمرو پهناور او را هم به آشوب کشید و هم متلاشی کرد. بخش های غربی آن زیر سایه قدرت ترکمان های قراقویونلو فرو رفت و نواحی شرقی، فقط بعد از چند سال جنگ و لشکرکشی برای پسرش معین الدین شاهرخ باقی ماند.

تابستان سال 756 خورشیدی در چنین روزی در قلب امپراتوری تیمور، در سمرقند به جهان آمد. در جنگاوری و فرماندهی شباهت زیادی به پدرش داشت و چهره اش، چهره تیمور را در ذهن ها تداعی می کرد. اما شخصیت و منشی متفاوت داشت و در تاریخ به صلح جویی و خردمندی مشهور شد.

کوچک ترین پسر فاتح سمرقندی بود، از نوجوانی در جنگ های پدرش حضور داشت و در اردوکشی هفت ساله (که از حمله به گرجستان شروع شد و تا جنگ با دولت عثمانی ادامه یافت) یکی از فرماندهان ارشد سپاه بود. بعد از مرگ تیمور، به عنوان یکی از مدعیان اصلی جانشینی پدر به میدان آمد و مدعیان دیگر را یکی پس از دیگری حذف یا مطیع کرد.

او حدود سه دهه بعد از مرگ تیمور بر بخش بزرگی از قلمرو پدرش سیطره یافت و چنانکه برخی وقایع نگاران دربار او - البته به اغراق - نوشته اند بر کشوری از سرحد چین تا مرز روم مسلط شد.

از این رو به درستی گفته اند که او دولت تیموری را اگر نه احیا که بازسازی کرد و نظم و امنیتی را که پدرش هم در تثبیت آن ناکام مانده بود، برقرار کرد و دوره ای درخشان برای التیام جراحات قلبی و تجدید حیات رقم زد.

معمولا آرام و خویشتندار بود و در تمام عمرش جز در چند ماجرا، از جمله ماجرای مسجد هرات، خشونت و افراط نشان نداد. می گویند روزی در مسجد جامع هرات به قضاوت نشسته بود که مردی به نام احمد لر (که از پیروان فضل الله استرآبادی، بزرگ فرقه حروفیه بود) با تظاهر به دادخواهی به او نزدیک شد و با کاردی که در آستینش پنهان کرده بود، زخمی اش کرد.

شکم شاهرخ پاره شد، اما از مرگ نجات یافت و بعد از متهمان و عاملان این سوءقصد - که او آن را بخشی از یک توطئه بزرگ تر می پنداشت - انتقام سختی گرفت. به دستور او احمد لر را در همان مسجد تکه تکه کردند و شمار زیادی از پیروان فرقه حروفیه را هم به حبس انداختند و زیر شکنجه کشتند.

اما برای شناخت بهتر شاهرخ تیموری این نکته را باید در نظر داشت که او هم مثل بسیاری دیگر از فرمانروایان تاریخ ما جمع اضداد بود. هم در عیاشی های درباری حضور می یافت و هم پای پیاده به زیارت مزار مردان خدا می رفت. هم با مطربان و اهل عشرت می نشست و هم خودش را ملزم به ادای احترام به نام و مقام عارفانی مثل خواجه عبدالله انصاری (قرن 5 هجری) و شیخ ابواسحق کازرونی (قرن 4 هجری) و حفظ حرمت مشهد رضوی می دید.

زنش گوهرشاد که به قول دکتر حسین میرجعفری رییس واقعی دولت و دربار تیموری بود چند مسجد بزرگ و یکی هم نزدیک حرم امام رضا (ع) ساخت و تدابیر موثری برای ریشه کن کردن فقر و گرسنگی به کار بست.

عبدالحسین زرین کوب در کتاب روزگاران می نویسد که شاهرخ چون شاهد تبعات نامطلوب یورش های خونین و توفانی پدر بود، خود را در ترمیم خرابی های ناشی از تاخت و تاز های پدر موظف می یافت و از اینکه با تاخت و تاز های مجدد و مکرر خرابی های تازه ای در اطراف قلمرو خویش به وجود آورد، احتراز داشت.

حدود 70 سال عمر و بیشتر از چهار دهه فرمانروایی کرد و اواخر زمستان 825 خورشیدی، زمانی که برای مهار شورش یکی از نوه هایش به ری رفته بود همان جا درگذشت. دولت تیموری بعد از او به ضعف و زوال افتاد و چندی بعد هم تجزیه شد.

منبع: فرادید
انتشار: 18 مهر 1399 بروزرسانی: 18 مهر 1399 گردآورنده: cinava.ir شناسه مطلب: 829

به "شاهرخ تیموری؛ جمیع اضداد" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "شاهرخ تیموری؛ جمیع اضداد"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید